Chalermchai Aueviriyavit
8 min readApr 24, 2022

The 4-Hour Workweek by Timothy Ferriss

ทำน้อยแต่รวยมาก หัวใจหลักของ Digital Nomad คือ Independent Location Job, Business

https://www.amazon.com/gp/product/B002WE46UW/ref=dbs_a_def_rwt_hsch_vapi_tkin_p1_i0

คนส่วนใหญ่ยังคงมีงานทำตลอดชีวิตและทำงานตั้งแต่ 9 โมงเช้าถึง 5 โมงเย็นเป็นเวลา 40 ปีก่อนจะเกษียณเมื่ออายุ 60 ปี (หรือมากกว่า) หนังสือเล่มนี้อธิบายวิธีแยกแยะ ของกระบวนทัศน์นี้โดยลดเวลาการทำงานลงอย่างมากโดยปลดปล่อยตัวเองจากข้อจำกัด ทางภูมิศาสตร์ ทำให้เราอาศัยอยู่ที่ใดก็ได้ในโลก — และทำให้รายได้ของเราเป็นไปโดยอัตโนมัติเพื่อให้เราสามารถหยุดพักเล็ก ๆ เมื่อใดก็ตามที่เราต้องการและเติมเต็มความฝันของเรา

The 4-Hour Workweek ทำน้อยแต่รวยมาก

วิถีแห่งเศรษฐีแนวใหม่ที่ร่ำรวยทั้งเวลาและเงินทอง สนุกและท้าทายกับชีวิตได้ทันที กับหนังสือขายดีติดอันดับยาวนาน 8 ปี ที่สร้างปรากฏการณ์มาแล้วทั่วโลก

ผู้เขียนTimothy Ferrissผู้แปลตวงทอง สรประเสริฐ

https://www.se-ed.com/product/The-4-Hour-Workweek-%E0%B8%97%E0%B8%B3%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%81.aspx?no=9786169230328

เราทุกคนต้องการทำงานน้อยลงและมีความสมดุลในการทำงาน/ชีวิตที่ดีขึ้นใช่ไหม? ปัญหาคือ เราจะทำอย่างนั้นได้อย่างไร? จะเป็นอย่างไรถ้า แบบจำลอง 4 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ที่พัฒนาโดย Tim Ferriss ทำให้คุณกลายเป็นคนรวยคนใหม่ เกิดอะไรขึ้นถ้ามันช่วยเปลี่ยนชีวิตคุณให้ดี?

เราไม่ควรมีชีวิตอยู่เพื่อทำงาน แต่ชีวิตการทำงานของเราควรเป็นส่วนเสริมในการใช้ชีวิตที่เราต้องการ

บล็อกการทดลองในการออกแบบไลฟ์สไตล์ Lifestyle Design (www.fourhourblog.com) เปิดตัวควบคู่ไปกับหนังสือเล่มนี้

เมื่อคุณเริ่มมองเห็นความเป็นไปได้อันไม่สิ้นสุดนอกพื้นที่แห่งความสบายใจที่คุณยืนอยู่ในปัจจุบัน ช่วงเวลาแห่งความตื่นตระหนกนี่แหละ คือโอการสที่สำคัญที่คุณจะได้ทดลองมันดู

เป้าหมายสำคัญ คือ เพื่อสร้างอิสรภาพทางด้านเวลาและสถานที่ และใช้ทั้งอย่างเมื่อไหร่ก็ตามที่คุณต้องการ

Whenever you find yourself on the side of the majority, it is time to pause and reflect. — MARK TWAIN

เมื่อใดก็ตามที่คุณพบว่าตัวเองเป็นเหมือนคนส่วนใหญ่ ถึงเวลาต้องหยุดและไตร่ตรอง

The New Rich (NR) คือผู้ที่ละทิ้งแผนชีวิตที่เลื่อนออกไปและสร้างไลฟ์สไตล์ที่หรูหราในปัจจุบันโดยใช้สกุลเงินของ New Rich: เวลาและความคล่องตัว นี่คือศิลปะและวิทยาศาสตร์ที่เราจะเรียกว่าการออกแบบไลฟ์สไตล์ Lifestyle Design (LD)

ชีวิตไม่ต้องลำบากขนาดนั้น จริงๆ นะ

คนส่วนใหญ่ รวมทั้งตัวฉันในอดีตด้วย ใช้เวลามากเกินไปในการโน้มน้าวตัวเองว่าชีวิตต้องยาก ลาออกจากงานน่าเบื่อหน่ายที่ต้องทำงานตั้งแต่ 9 โมงเช้าถึง 5 โมงเย็นเพื่อแลกกับวันหยุดสุดสัปดาห์ (บางครั้ง) ที่แสนผ่อนคลาย และบางโอกาสก็เก็บไว้กับการพักร้อนแบบสั้นๆ หรือ- เสี่ยงที่จะโดนไล่ออกเป็นการพักผ่อนให้เต็มที่

ผู้คนไม่ได้ต้องการเป็นเศรษฐีหรอก แต่พวกเขาต้องการสัมผัสกับสิ่งที่พวกเขาเชื่อว่ามีเพียงล้านเท่านั้นที่สามารถซื้อได้ต่างหาก

ฉันตระหนักว่าทุกคนดูเหมือนจะคุยกันถึงวิธีสร้างบริษัทขนาดใหญ่ที่ประสบความสำเร็จ ขายออก และมีชีวิตที่ดี ยุติธรรมพอ คำถามที่ดูเหมือนจะไม่มีใครถามหรือตอบจริงๆ คือ ทำไมตอนแรกถึงทำแบบนั้น? หม้อทองคำที่พิสูจน์ให้เห็นถึงการใช้เวลาปีที่ดีที่สุดในชีวิตของคุณโดยหวังว่าจะมีความสุขในที่สุดคืออะไร?

การบรรยายที่ฉันพัฒนาขึ้นในท้ายที่สุด ในหัวข้อ “Drug Dealing for Fun and Profit” เริ่มต้นด้วยสมมติฐานง่ายๆ: ทดสอบสมมติฐานพื้นฐานที่สุดของสมการชีวิตการทำงาน

  • การตัดสินใจของคุณจะเปลี่ยนไปอย่างไรหากการเกษียณอายุไม่ใช่ทางเลือก?
  • จะเกิดอะไรขึ้นถ้าคุณสามารถใช้การเกษียณอายุขนาดเล็กเพื่อสุ่มตัวอย่างรางวัลแผนชีวิตรอตัดบัญชีของคุณก่อนที่จะทำงาน 40 ปีสำหรับมัน
  • จำเป็นต้องทำงานเป็นทาสเพื่ออยู่อย่างเศรษฐีจริงหรือ?

เป้าหมายของเราคือความสนุกและผลกำไร หางานที่ใช้เวลาน้อยที่สุด การมีเวลาว่างและรายได้ที่เกิดขึ้นอย่างอัตโนมัติต่างหากที่สำคัญ

DEAL ของการทำข้อตกลงยังเป็นตัวย่อสำหรับกระบวนการเป็นสมาชิกของ New Rich

ขั้นตอนและกลยุทธ์สามารถใช้ได้กับผลลัพธ์ที่น่าทึ่ง ไม่ว่าคุณจะเป็นพนักงานหรือผู้ประกอบการ คุณทำทุกอย่างที่เคยทำกับเจ้านายได้ไหม ไม่ได้ คุณสามารถใช้หลักการเดียวกันนี้เพื่อเพิ่มรายได้ของคุณเป็นสองเท่า ลดชั่วโมงการทำงานของคุณลงครึ่งหนึ่ง หรืออย่างน้อยก็สองเท่าของเวลาพักร้อนปกติได้หรือไม่ แน่นอนที่สุด

DEAL นี่คือกระบวนการทีละขั้นตอนที่คุณจะใช้เพื่อสร้างสรรค์ตัวเองใหม่:

  • D for Definition นิยาม
  • E for Elimination กำจัด
  • A for Automation อัตโนมั้ต
  • L for Liberation ปลดปล่อย

กระบวนการ DEAL จะเปลี่ยนคุณให้กลายเป็นผู้ประกอบการในความหมายที่บริสุทธิ์กว่า

An expert is a person who has made all the mistakes that can be made in a very narrow field. — NIELS BOHR, Danish physicist and Nobel Prize winner

ผู้เชี่ยวชาญคือบุคคลที่ทำผิดพลาดในเรื่องนั้นมาทั้งหมดทุกรูปแบบในเรื่องนั้นแล้ว

Ordinarily he was insane, but he had lucid moments when he was merely stupid. — HEINRICH HEINE, German critic and poet

ปกติเขาเป็นคนบ้า แต่เขามีบางช่วงเวลาที่ชัดเจนว่าเขาก็แค่เป็นคนโง่

Reality is merely an illusion, albeit a very persistent one. — ALBERT EINSTEIN

ความเป็นจริงเป็นเพียงภาพลวง แม้จะยืนยงอย่างสุดซึ้ง(ไม่จางหายไป)

แล้วในธุรกิจทั้งหมดของคุณ คุณชอบงานไหนมากที่สุด

ดังนั้นอะไรทำให้เกิดความแตกต่าง? อะไรที่ทำให้ New Rich โดดเด่นด้วยตัวเลือกต่าง ๆ จาก Deferrers (D) บรรดาผู้ที่เก็บมันไว้ทั้งหมดเพื่อจุดจบเพียงเพื่อจะพบว่าชีวิตได้ผ่านไปแล้ว?

มันเริ่มต้นที่จุดเริ่มต้น New Rich สามารถแยกออกจากฝูงชนได้ตามเป้าหมาย ซึ่งสะท้อนถึงการจัดลำดับความสำคัญและปรัชญาชีวิตที่แตกต่างกันมาก

เศรษฐีตอนแก่ : ทำงานเพื่อตัวคุณเอง

เศรษฐีแนวใหม่ : ให้คนอื่นทำงานแทนคุณ

เศรษฐีตอนแก่ : ทำงานเมื่อคุณต้องการ

เศรษฐีแนวใหม่ :ไม่สักแต่ทำงานเพื่อประโยชน์ของงาน และทำน้อยที่สุดเท่าที่จำเป็นเพื่อให้ได้ผลประโยชน์สูงสุด (“minimum effective load”)

ศรษฐีตอนแก่ : เกษียณอายุก่อนกำหนดหรือตั้งแต่อายุน้อย

เศรษฐีแนวใหม่ :แบ่งสรรช่วงเวลาพักผ่อนและการผจญภัย (การเกษียณอายุแบบมินิ) ตลอดชีวิตเป็นประจำ และตระหนักว่าการไม่ทำอะไรเลยไม่ใช่เป้าหมาย ทำในสิ่งที่คุณตื่นเต้นต่างหากคือเป้าหมายที่แท้จริง

เศรษฐีตอนแก่ :เพื่อซื้อของที่อยากได้ทั้งหมด

เศรษฐีแนวใหม่ :เพื่อทำทุกอย่างที่อยากทำ และเป็นทุกอย่างที่อยากเป็น หากสิ่งนี้รวมถึงเครื่องมือและอุปกรณ์บางอย่าง ให้เป็นเช่นนั้น แต่สิ่งเหล่านี้เป็นหนทางไปสู่จุดจบหรือโบนัส ไม่ใช่จุดสนใจ

เศรษฐีตอนแก่ :เป็นหัวหน้าแทนที่จะเป็นลูกน้อง ที่จะอยู่ในความดูแล เพื่อจะได้เป็นคนออกคำสั่ง

เศรษฐีแนวใหม่ :ถึงไม่ใช่เจ้านายหรือลูกน้อง แต่เป็นเจ้าของ เพื่อเป็นเจ้าของรถไฟและให้คนอื่นมาจัดการให้มันวิ่งตรงเวลา

เศรษฐีตอนแก่ :เพื่อทำเงินได้มากมาย

เศรษฐีแนวใหม่ :ถึงทำเงินมากมายด้วยเหตุผลเฉพาะและความฝันที่กำหนดไว้ในการไล่ล่า ระยะเวลาและขั้นตอนต่างๆ รวมอยู่ด้วย คุณทำงานเพื่ออะไร คุณกำลังไขว้คว้าอะไรอยู่

เศรษฐีตอนแก่ : ถึงมีมากขึ้นกว่าเดิม

เศรษฐีแนวใหม่ :ถึงมีคุณภาพมากขึ้นและเกะกะน้อยลง แล้วชีวิตคุณมีเป้าหมายรึเปล่า คุณมีส่วนช่วยเหลืออะไรในโลกนี้

เศรษฐีตอนแก่ : เพื่อจะบรรลุผลตอบแทนมหาศาล ไม่ว่าจะเป็นการเสนอขายหุ้น การได้มา การเกษียณอายุ หรือทองคำกองอื่นๆ

เศรษฐีแนวใหม่ :เพื่อจะคิดใหญ่แต่ให้แน่ใจว่าวันจ่ายเงินมีมาทุกวัน: กระแสเงินสดเป็นอันดับแรก วันจ่ายเงินก้อนใหญ่เป็นที่สอง

เศรษฐีตอนแก่ :ให้มีอิสระจากการทำในสิ่งที่ไม่ชอบ

เศรษฐีแนวใหม่ :ถึงมีอิสระจากการทำในสิ่งที่คุณไม่ชอบ แต่ยังมีอิสระและตั้งใจที่จะไล่ตามความฝันโดยไม่กลับไปทำงานเพื่อผลประโยชน์ (W4W) หลังจากทำงานซ้ำๆ ซากๆ มาหลายปี คุณมักจะต้องขุดคุ้ยอย่างหนักเพื่อค้นหาสิ่งที่คุณสนใจ กำหนดความฝันของคุณใหม่ และรื้อฟื้นงานอดิเรกที่คุณปล่อยให้ฝ่อจนใกล้สูญพันธุ์ เป้าหมายไม่ใช่แค่กำจัดสิ่งเลวร้าย ซึ่งไม่ได้ทำอะไรมากไปกว่าปล่อยให้คุณว่างเปล่า แต่เพื่อไล่ตามและสัมผัสประสบการณ์ที่ดีที่สุดในโลก

ลงจากรถไฟผิดสายนั้นซะ

The first principle is that you must not fool yourself, and you are the easiest person to fool. — RICHARD P. FEYNMAN, Nobel Prize–winning physicist

หลักการสำคัญข้อแรกคือคุณต้องไม่หลอกตัวเอง และคุณเป็นคนที่หลอกง่ายที่สุดซะด้วยสิ

พอแล้วก็คือพอ เลิกแห่ทำตามคนอื่นเขาซะที การแสวงหาเงินโดยเปล่าประโยชน์เป็นธุระของคนโง่ คนฉลาดเขาไม่ทำกัน

เงินทวีคูณด้วยมูลค่าจริงขึ้นอยู่กับจำนวนของ 4W ที่คุณควบคุมในชีวิตของคุณ: What สิ่งที่คุณทำ When เมื่อไหร่ที่คุณทำ Where คุณทำที่ไหนและ Whom กับใครที่คุณทำ ฉันเรียกสิ่งนี้ว่า “ตัวคูณแห่งเสรีภาพ”

ตัวเลือก — ความสามารถในการเลือก — คือพลังที่แท้จริง หนังสือเล่มนี้เป็นเรื่องเกี่ยวกับวิธีการ

เพื่อดูและสร้างตัวเลือกเหล่านั้นโดยใช้ความพยายามและต้นทุนน้อยที่สุด มันเกิดขึ้นอย่างขัดแย้งกัน นั่นคือคุณสามารถทำเงินได้มากขึ้น — เงินมากขึ้น

— โดยทำครึ่งหนึ่งของสิ่งที่คุณทำอยู่ตอนนี้

ทางเลือกนั้นมีมากมายไร้ขีดจำกัด แต่ทุกเส้นทางล้วนเริ่มต้นด้วยก้าวเดียวกัน นั้นคือการเปลี่ยนแนวคิดพื้นฐานที่มีซะใหม่

Civilization had too many rules for me, so I did my best to rewrite them. — BILL COSBY

อารยธรรมมีกฎเกณฑ์มากเกินไปสำหรับฉัน ดังนั้นฉันจึงพยายามอย่างเต็มที่ที่จะเขียนมันใหม่ซะเลย

ความแตกต่างจะดีกว่ามีประโยชน์เมื่อมันมีประสิทธิภาพมากกว่าหรือสนุกกว่า

ทำไมไม่ทำตรงข้ามบ้างล่ะ? อย่าทำตามแบบจำลองที่ใช้งานไม่ได้

ความสนใจและกำลังของร่างกายจะเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา

ทำน้อยไม่ได้แปลว่าขี้เกียจ

เวลาเหมาะๆ มันไม่เคยมีหรอก

ขอโทษ ไม่ใช่การขออนุญาต

เงินเพียงอย่างเดียวไม่ใช่ทางออก

ความทุกข์เป็นเรื่องแย่ แต่เครียด กดดันนั้นไม่ใช่ว่าจะเลวร้ายไปซะหมด

การมอง “โลกตามความเป็นจริง” และ “ความรับผิดชอบ” ทำให้ฝันของคุณไม่เป็นจริงเสียที เป็นเพราะอะไร?

การทำในสิ่งที่คุณ “ควรทำ” ทำให้คุณต้องเจอกับประสบการณ์แย่ๆ และต้องเสียใจที่ไม่มีโอกาสได้ทำอย่างอื่นเลยเกิดขึ้นได้อย่างไร

ลองมองดูสิ่งที่คุณกำลังทำอยู่ตอนนี้และถามตัวเองว่า “จะเกิดอะไรขึ้นถ้าถ้าฉันทำในส่ิงตรงกันข้ามกับคนอื่นๆ ที่อยู่รอบตัว ฉันจะต้องสูญเสียอะไรไปบ้าง ถ้ายังจะทำแบบเดิมต่อไปอีก 5 10 หรือ 20 ปี

อย่าเพิ่งไปสนใจว่าจะเป็นเวลานานแค่ไหน ระหว่างนั้นขอให้ท่านดำรงอยู่ด้วยเงินจำนวนเพียงเล็กน้อยแทบไม่มีพอยาไส้และสวมใส่เสื้อผ้าเนื้อหยาบ และถามตัวเองดูว่า “นี่น่ะเหรอ สิ่งที่ข้ากลัวนักหนา” — เซเนกา

กระชากหน้ากากความกลัวที่ซ่อนอยู่ในรูปของการมองโลกในแง่ดี

คุณจะดีกว่าตัวคุณเองเมื่อ 1 ปีก่อน 1 เดือนก่อน หรือ 1 สัปดาห์ก่อนหรือเปล่า แล้วเมื่อวานล่ะ

คุณควรรู้ไว้ว่าสิ่งต่างๆ ไม่มีทางที่จะดีขึ้นได้ด้วยตัวมันเอง

อย่าเก็บความสุขทุกอย่างของชีวิต รอเอาไว้จนถึงบั้นปลาย ไม่มีเหตุผลอะไรท่จะต้องทำแบบนั้น

เขียนคำตอบเพื่อก้าวกระโดดไปสู้ชีวิตใหม่

  • นิยามฝันร้ายของคุณ สิ่งที่เลวร้ายที่สุดที่อาจจะเกิดขึ้นได้
  • คุณจะสามารถทำอะไรได้บ้างเพื่อแก้ไขความเสียหายหรือทำให้ทุกอย่างกลับมาเหมือนเดิม
  • อะไรคือผลลัพธ์หรือประโยชน์ที่ได้
  • ถ้าคุณถูกไล่ออกจากงานวันนี้
  • สิ่งที่คุณกลัวจนไม่กล้าทำมีอะไรบ้าง
  • หากคุณไม่ลงมือทำมันเสียตอนนี้
  • คุณกำลังรออะไรอยู่

การวางเป้าหมาย

  • เป้าหมายเปลี่ยนจากแค่ความต้องการอันคลุมเครือ มาเป็นขั้นตอนที่ชัดเจน
  • เป้าหมายจะต้องเป็นสิ่งที่ไม่อิงกับความจริงเพื่อให้ได้ผลดีที่สุด
  • โฟกันไปที่กิจกรรมที่จะเข้าไปอุดช่องว่าง เมื่องานที่ต้องทำถูกขจัดออกไป การมีชีวิตเหมือนมหาเศรษฐีจะต้องได้ทำในสิ่งที่น่าสนใจ ไม่ใช่แค่เป็นเจ้าของสิ่งที่น่าอิจฉา

ล้มเหลวให้ดีกว่าเดิม

“WOW, I CAN SURVIVE.”

The existential vacuum manifests itself mainly in a state of boredom. — VIKTOR FRANKL, Auschwitz survivor and founder of Logotherapy, Man’s Search for Meaning

ความว่างเปล่าของการดำรงอยู่ มักปรากฏออกมาในรูปแบบของความเบื่อหน่าย

Life is too short to be small. — BENJAMIN DISRAELI

ชีวินี้สั้นเกินกว่าจะทำตัวเล็กๆ

เขียนขั้นตอนทำแผนงานความฝันจะเป็นเรื่องน่าสนุก

  • คุณจะทำอะไรถ้าหากว่าคุณไม่มีวันล้มเหลว ถ้าหากว่าคุณฉลาดกว่าคนอื่นๆ ในโลกนี้ 10 เท่า
  • คิดไม่ออกเหรอ คนเราพร่ำบนถึงสารพัดสิ่งที่ฉุดรั้งพวกเขาเอาไว้
  • สิ่งที่คุณ “อยากเป็น” นั้น ต้องทำยังไงถึงจะได้เป็น
  • สุดยอดความฝัน 4 ประการที่จะพลิกชีวิตคุณ
  • กำหนดค่าใช้จ่ายของแต่ละความฝันออกมาและคำนวณรายรับเป้าหมายประจำเดือน Target Monthly Income (TMI) ออกมาทั้งสองส่วน

รอไว้พรุ่งนี้ก็แปลว่าคุณจะไม่ได้ทำหรอก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเล็กน้อยยิบย่อยแค่ไหน ยกเท้าก้าวแรกของคุณออกไปเดี๋ยวนี้เลย

ท้าทายความสบายใจ

การลงมือทำสิ่งที่สำคัญที่สุดจะไม่มีวันเป็นเรื่องน่าสบายใจ โชคยังดีนะ คุณสามารถพาตัวเองไปอยู่ได้ และเอาชนะมันได้

One does not accumulate but eliminate. It is not daily increase but daily decrease. The height of cultivation always runs to simplicity. — BRUCE LEE

คนเราไม่ต้องเก็บสะสม เพียงแต่ต้องขจัดออกไป มันไม่ได้เพิ่มขึ้นทุกวัน แต่ลดลงทุกวัน การอบรมเพาะบ่มที่เลิศเลอที่สุด มักจะเป็นไปอย่างเรียบง่ายเสมอ

Perfection is not when there is no more to add, but no more to take away. — ANTOINE DE SAINT-EXUPÉRY, pioneer of international postal flight and author of Le Petit Prince (The Little Prince)

ความสมบูรณ์แบบไม่ได้เกิดขึ้นตอนที่ไม่ต้องเพิ่มอะไรเข้าไปอีก แต่มันเป็นตอนที่ไม่ต้องตัดอะไรออกไปแล้วต่างหาก

It is vain to do with more what can be done with less. — WILLIAM OF OCCAM (1300–1350), originator of “Occam’s Razor”

การทำมาก ทั้งที่ทำน้อยก็ให้ผลสำเร็จเหมือนกัน นับเป็นเรื่องไร้ประโยชน์สิ้นดี

How You Will Use Productivity

คุณจะใช้ผลิตผลของตัวเองแบบไหน

Being Effective vs. Being Efficient

การทำตัวมีประสิทธิผลกับการทำตัวให้มีประสิทธิภาพ

การมีประสิทธิผลคือการทำสิ่งที่ทำให้คุณได้เข้าไปใกล้เป้าหมายมากขึ้น ในขณะที่การทำตัวมีประสิทธิภาพคือการทำงานที่ได้รับมอบหมาย(ไม่ว่าจะสำคัญหรือไม่ก็ตาม)

การทำตัวมีประสิทธิภาพโดยไม่สนใจประสิทธิผล เป็นโหลดอัตโนมัติที่คนส่วนใหญ่ทำกัน

ความจริง 2 สิ่งที่ควรจะจำเอาไว้ให้ขึ้นใจ

  1. การทำสิ่งไม่สำคัญด้วยความตั้งใจ ก็ไม่ได้ทำให้มันสำคัญขึ้นมา
  2. การที่ต้องใช้เวลาทำมาก ไม่ได้ทำให้มันกลายเป็นงานที่สำคัญขึ้นมา

สิ่งที่คุณทำสำคัญกว่าวิธีที่คุณทำมันอย่างเทียบกันไม่ได้เลย ประสิทธิผลยังคงเป็นสิ่งสำคัญ แต่ถ้าไม่ได้นำไปใช้กับสิ่งที่ควรทำ มันก็ไร้ค่าอยู่ดี

เพื่อให้ทราบว่าสิ่งที่ควรทำคืออะไร เราจะต้องออกไปดูวิธีการที่ พาเรโต กันครับ

รู้จักกฎ 80/20 ทำน้อยแต่ได้มาก

What gets measured gets managed. — PETER DRUCKER, management theorist, author of 31 books, recipient of Presidential Medal of Freedom

อะไรที่วัดได้ ก็บริหารจัดการได้

กฎ 80/20 หรือหลักการพาเรโต (Pareto) ถือเป็นแนวคิดที่เป็นประโยชน์อย่างมากต่อการจัดการชีวิต และเวลา โดยกฎนี้เป็นการบอกว่า สิ่งที่สำคัญจริง ๆ จะมีสัดส่วนอยู่น้อยกว่าสิ่งที่ไม่สำคัญที่มีสัดส่วนมากกว่า หรืออีกนัยยะคือการบอกว่า 20% ของกิจกรรมที่คุณทำจะส่งผลลัพธ์มากถึง 80% ต่อชีวิตของคุณ

อย่างที่บอกว่ากฎ 80/20 มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “พาเรโต” ซึ่งตั้งชื่อตามผู้คิดค้นทฤษฎีนี้ที่เป็นนักเศรษฐศาสตร์ชาวอิตาเลียนชื่อ วิลเฟรโด พาเรโต (Vilfredo Pareto) ในปี ค.ศ. 1895 จากการที่เขาสังเกตเห็นว่า สภาพแวดล้อมรอบตัวทั้งตามธรรมชาติและทางสังคมจะมีส่วนที่สำคัญ (คิดเป็น 20%) อยู่น้อยกว่าส่วนที่ไม่สำคัญ (คิดเป็น 80%)

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนคือ การที่เขาค้นพบว่า 80% ของกิจกรรมทางเศรษฐกิจ และการถือครองความมั่งคั่งของประเทศอิตาลีในช่วงเวลานั้นอยู่ภายใต้การควบคุมของกลุ่มคนเพียง 20% เท่านั้นจากประชากรทั้งประเทศ

กฎ 80/20 ของพาเรโต สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้กับทุกสถานการณ์ เพราะเมื่อเข้าใจแนวคิดของหลักการนี้แล้วก็จะช่วยให้เราสามารถจัดลำดับความสำคัญของเรื่องต่าง ๆ และจัดการเวลาที่ใช้ในแต่ละวัน แต่ละสัปดาห์ และแต่ละเดือนได้ดียิ่งขึ้น

80% of the consequences flow from 20% of the causes.

80% of the results come from 20% of the effort and time.

80% of company profits come from 20% of the products and customers.

80% of all stock market gains are realized by 20% of the investors and 20% of an individual portfolio.

The 9–5 Illusion and Parkinson’s Law

I saw a bank that said “24-Hour Banking,” but I don’t have that much time. — STEVEN WRIGHT, comedian

ผมเห็นธนาคารเขียนป้าไว้ว่า “เวลาทำงาน 24 ชั่วโมง” แต่ผมไม่มีเวลามากขนาดนั้นหรอก

Limit tasks to the important to shorten work time (80/20).

Shorten work time to limit tasks to the important (Parkinson’s Law).

ระบุงานที่สำคัญจริงๆ และวางตารางเวลาในการทำงานด้วยเดดไลน์ที่สั้นและชัดเจน

Love of bustle is not industry. — SENECA

การทำตัวให้ยุ่งวุ่นวาย มันไม่ใช่ความขยันหรอก

We create stress for ourselves because you feel like you have to do it. You have to. I don’t feel that anymore. — OPRAH WINFREY, actress and talk-show host, The Oprah Winfrey Show

การสร้างความเครียดให้ตัวเอง เพราะว่าคุณรู้สึกว่าคุณต้องทำ คุณต้องทำแบบนั้นด้วยเหรอ ฉันไม่รู้สึกแบบนั้นอีกต่อไปแล้ว

What 20% of sources are causing 80% of my problems and unhappiness? What 20% of sources are resulting in 80% of my desired outcome and happiness?

ถ้านี่เป็นสิ่งเดียวที่ฉันทำเสร็จในวันนี้ ฉันจะพอใจกับวันของฉันหรือเปล่า

อย่าทำงานหลายอย่าง

สร้างนิสัยในการถามตัวเองว่า “ฉันจะต้องใช้ข้อมูลนี่เพื่อสิ่งที่สำคัญหรือจำเป็นเร่งด่วนจริงๆ เหรอ”

Learning to ignore things is one of the great paths to inner peace. — ROBERT J. SAWYER, Calculating God

ฝึกฝนศิลปะของการทำไม่เสร็จ การเริ่มต้นทำอะไรสักอย่าง ไม่ได้แปลว่าเราจะต้องทำมันให้เสร็จ เราเลิกทำได้นะ

จัดการสิ่งขัดจังหวะและศิลปะแห่งการปฏิเสธ

Do your own thinking independently. Be the chess player, not the chess piece. — RALPH CHARELL

อย่าพึ่งใครในเรื่องความคิด ในการเล่นหมายรุก จงเป็นผู้เดินหมาก อย่าเป็นหมาก

Meetings are an addictive, highly self-indulgent activity that corporations and other organizations habitually engage in only because they cannot actually masturbate. — DAVE BARRY, Pulitzer Prize–winning American humorist SPRING 2000, PRINCETON, NEW JERSEY

การประชุมเป็นกิจกรรที่เสพติดและหมกมุ่นกับตัวเองขั้นสูง ซึ่งหน่วยงานและองค์กรต่างๆ เอาแต่ทำกันจนเป็นนิสัย เพียงเพราะว่าพวกเขาช่วยตัวเองไม่ได้

งานกินเวลา : จงทำยกชุดและหยุดวอกแวก

การมอบหมายอำนาจที่ไร้ผล : กฏและการปรับเปลี่ยน

Outsourcing Life อย่าจ้างพวกมือใหม่ หาผู้ช่วย

สลัดส่วนที่เหลือทิ้งซะแล้วลิ้มรสชาติส่วนต่างกำไรชีวิตที่ได้

A man is rich in proportion to the number of things he can afford to let alone. — HENRY DAVID THOREAU, naturalist

ความร่ำรวยของคนเรา แปรผันตามจำนวนของสิ่งที่เขาไม่คิดจะสนใจ

Nobody can give you freedom. Nobody can give you equality or justice or anything. If you’re a man, you take it. — MALCOLM X, Malcolm X Speaks

ไม่มีใครมอบเสรีภาพให้คุณหรอก ไม่มีใครสามารถมอบความเท่าเทียมกัน ความยุติธรรมหรืออะไรก็ตามให้คุณได้ ถ้าคุณเป็นมนุษย์ ก็จงมาคว้ามันไป

The Complicated Art of Simplicity: Common Complaints

ศิลปะอันซับซ้อนของความเรียบง่าย : คำบ่นธรรมดา

เริ่มเล็กๆ แต่คิดใหญ่ๆ

Income Autopilot

FINDING THE MUSE ตามหางานสร้างสู่ฝัน

ตั้งระบบไว้ แล้วลืมมันไปซะ

ค้นหาข้อมูลสาธารณสมบัติเพื่อนำไปใช้ใหม่

อย่าลืมพูดคุยกับทนายความด้านทรัพย์สินทางปัญญาก่อนที่จะใช้สื่อสาธารณสมบัติที่ชัดเจน หากมีคนแก้ไข 20% ของงานสาธารณสมบัติ (เช่น โดยการย่อและเชิงอรรถ) งาน “ใหม่” ที่สมบูรณ์ของพวกเขาอาจมีลิขสิทธิ์ การใช้โดยไม่ได้รับอนุญาตจะเป็นการละเมิดที่มีโทษ รายละเอียดอาจสร้างความสับสน หาข้อมูลเบื้องต้นด้วยตัวเอง แต่ขอให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบสิ่งที่คุณค้นพบก่อนที่จะดำเนินการพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่อไป

โครงการ Gutenberg (www.gutenberg.org)

Project Gutenberg เป็นห้องสมุดดิจิทัลที่มีวรรณกรรมมากกว่า 15,000 ชิ้นที่ถือว่าเป็นสาธารณสมบัติ

ลิบรีวอกซ์ (www.librivox.org)

LibriVox คือชุดหนังสือเสียงจากสาธารณสมบัติที่มีให้ดาวน์โหลดฟรี

เส้นทางเศรษฐิแนวใหม่

  • Market Selection เลือกตลาด
  • Product Brainstorm ระดมสมองคิดผลิตภัณฑ์
  • MicroTesting ทดลองแบบเล็กๆ ก่อน
  • Rollout and Automation ขยายธุรกิจและสร้างระบบอัตโนมัติ

ท้าทายความสบายใจ

Mini-Retirements

EMBRACING THE MOBILE LIFESTYLE อ้าแขนรับชีวิตไม่ต้องติดอยู่กับที่

There is more to life than increasing its speed. — MOHANDAS GANDHI

ชีวิตมีอะไรมากไปกว่าการเร่งมันให้ก้าวไปเร็วยิ่งขึ้น

This is the very perfection of a man, to find out his own im perfection. — SAINT AUGUSTINE (354 A.D.–430 A.D.)

ความสมบูรณ์แบบอย่างที่สุดของมนุษย์ คือการค้นหาความไม่สมบูรณ์แบบของตัวเอง

Fear Factors: Overcoming Excuses Not to Travel

เรื่องของความกลัว : เอาชนะข้ออ้างที่จะไม่ออกเดินทาง

Travelling is the ruin of all happiness! There’s no looking at a building here after seeing Italy. — FANNY BURNEY (1752–1840), English novelist

การเดินทางเป็นสิ่งที่จะทำลายความสุขทั้งมวล! ตึกรามบ้านช่องแถวนี้ไม่มีอะไรน่าดูเลยหลังจากที่ไปอิตาลีมา

It is fatal to know too much at the outcome: boredom comes as quickly to the traveler who knows his route as to the novelist who is overcertain of his plot. — PAUL THEROUX, To the Ends of the Earth

การรู้มากเกินไปเป็นความหายนะในท้ายที่สุด ความเบื่อหน่ายจะปรากฏอย่างรวดเร็วแก้นักเดินทางที่รู้เส้นทางของตัวเอง เฉกเช่นเดียวกับนักเขียนนิยายที่ั่นใจในโครงเรื่องของตัวเองมากเกินไปนั่นแหละ

Teach Engrish (www.eslcafe.com) Dave’s ESL Café is one of the oldest and most useful resources for teachers, would-be teachers, and learners of English. Features discussion boards and “teachers wanted” job postings worldwide.

Filling the Void เติมเต็มความว่างเปล่า ADDING LIFE AFTER SUBTRACTING WORK เพิ่มชีวิตชีวาทดแทนงานที่หายไป

To be engrossed by something outside ourselves is a powerful antidote for the rational mind, the mind that so frequently has its head up its own ass. — ANNE LAMOTT, Bird by Bird

การหมกมุ่นอยู่กับสิ่งอื่นนอกเหนือไปจากตัวเอง คือ ยาถอนพิษสุดชะงัก สำหรับจิตใจที่เปี่ยมเหตุผลที่มักจะหมกมุ่นอยู่กับเพียงเรื่องของตัวเอง

There is not enough time to do all the nothing we want to do. — BILL WATTERSON, creator of the Calvin and Hobbes cartoon strip

มีเวลาไม่พอที่จะทำเรื่องไร้สาระทุกเรื่องที่เราต้องการได้หรอกนะ

Man is so made that he can only find relaxation from one kind of labor by taking up another. — ANATOLE FRANCE, author of The Crime of Sylvestre Bonnard

มนุษย์จะพบความผ่อนคลายจากการทำงานหนึ่งได้ ด้วยการไปหางานอีกอย่างหนึ่งทำ

People say that what we are seeking is a meaning for life. I don’t think this is what we’re really seeking. I think what we’re seeking is an experience of being alive. — JOSEPH CAMPBELL, The Power of Myth

ผู้คนพากันพูดว่า เรากำลังแสวงหาความหมายของชีวิต ผมไม่คิดว่านั่นเป็นสิ่งที่เรากำลังตามหากันหรอกนะ ผมคิดว่าสิ่งที่เราตามหาคือประสบการณ์ที่จะได้มีชีวิตต่างหาก

ความหมายของชีวิตคืออะไร นี่เป็นคำถามที่ไม่ควรจะเสียเวลาใส่ใจ ถ้าคุณไม่สามารถนิยามมันให้ชัดเจนหรือลงมือทำมันได้ ก็จงลืมมันไปซะ

The Point of It All: Drumroll, Please รัวกลองหน่อยครับ

What man actually needs is not a tensionless state but rather the striving and struggling for a worthwhile goal, a freely chosen task. — VIKTOR E. FRANKL, Holocaust survivor; author of Man’s Search for Meaning

สิ่งที่มนุษย์ต้องการจริงๆ ไม่ใช่สภาวะไร้ความตึงเครียด แต่คือการดิ้นรนและตะเกียกตะกายเพื่อให้ได้มาซึ่งเป้าหมายที่คุ้มค่าและอิสระในการที่จะเลือกทำ

ชีวิตนั้นดำรงอยู่เพื่อที่จะเป็นสุข และสิ่งสำคัญที่สุดก็คือการรู้สึกดีเกี่ยวกับตัวเอง

คนแต่ละคนต่างก็มีพาหนะของตัวเองที่จะพาไปถึงจุดนั้นและพาหนะนั้นก็เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา

Learning Unlimited: Sharpening the Saw

เรียนรู้อย่างไม่สิ้นสุด : ฝนดาบให้คม

Service for the Right Reasons: To Save the Whales, or Kill Them and Feed the Children?

ทำเพื่อผู้อื่นด้วยเหตุผลที่ใช่

Morality is simply the attitude we adopt toward people we personally dislike. — OSCAR WILDE

ความมีคุณธรรมเป็นแค่ทัศนคติที่เราสร้างขึ้นเพื่อใช้กับคนที่เราไม่ชอบขี้หน้าเท่านั้นเอง

Adults are always asking kids what they want to be when they grow up because they are looking for ideas. — PAULA POUNDSTONE

ที่ผู้ใหญ่ชอบถามเด็กๆ ว่า โตขึ้นพวกเขาอยากเป็นอะไร เป็นเพราะว่าพวกเขากำลังมองหาไอเดียใหม่ๆ อยู่นะสิ

The miracle is not to walk on water. The miracle is to walk on the green earth, dwelling deeply in the present moment and feeling truly alive. — THICH NHAT HANH

สิ่งมหัศจรรย์ไม่ใช่การเดินบนผิดน้ำได้ สิ่งมหัศจรรย์คือการเดินไปบนผืนดินเขียวชอุ่มและฝังกายลึกลงไปสู่ชั่วขณะแห่งปัจจุบันและความรู้สึกว่ากำลังดำรงอยู่อย่างแท้จริง

คำถามต่อไปนี้จะช่วยคุณได้ ถ้าคุณตั้งนิยามใหม่ และลองปรับแก้มัม หากว่าจำเป็น

  • What are you good at? คุณเก่งในเรื่องอะไร
  • What could you be the best at? คุณสามารถทำอะไรได้ดีที่สุด
  • What makes you happy? อะไรที่ทำให้คุณมีความสุข
  • What excites you? อะไรทำให้คุณตื่นเต้น
  • What makes you feel accomplished and good about yourself? อะไรที่ทำให้คุณรู้สึกประสบความสำเร็จและรู้สึกดีกับตัวเอง
  • What are you most proud of having accomplished in your life? อะไรทำให้คุณภาคภูมิใจที่สุดในชีวิตเมื่อทำได้สำเร็จ
  • Can you repeat this or further develop it? คุณจะสามารถทำมันซ้ำอีกหรือพัฒนามันให้ดียิ่งขึ้นกว่านี้ได้ไหม
  • What do you enjoy sharing or experiencing with other people? อะไรที่คุณยินดีที่จะแบ่งปันหรือมีประสบการณ์ร่วมกับผู้อื่น

ข้อผิดพลาดที่ New Rich มักจะทำ

If you don’t make mistakes, you’re not working on hard enough problems. And that’s a big mistake. — FRANK WILCZEK, 2004 Nobel Prize winner in physics

ถ้าคุณไม่เคยทำพลาดเลย แสดงว่าคุณไม่ได้ทำเรื่องที่ยากพอ และนั่นแหละคือความผิดพลาดที่ยิ่งใหญ่ที่สุด

Ho imparato che niente e impossibile, e anche che quasi niente e facile … (I’ve learned that nothing is impossible, and that almost nothing is easy …) — ARTICOLO 31 (Italian rap group), “Un Urlo”

ฉันได้เรียนรู้แล้วว่าไม่มีอะไรที่เป็นไปไม่ได้และแทบไม่มีเรื่องใดที่ง่ายเลย

อย่าหัวเสียไปเลย มันอาจจะเป็นข้อผิดพลาดที่จะต้องเกิดขึ้นกับคุณ

  • หลงลืมความฝันและตกหลุมพรางการทำงานแบบแค่ให้ได้ทำ
  • ลงไปจุกจิกจู้จี้กับงานและส่งอีเมลเพื่อฆ่าเวลา
  • ลงไปแก้ปัญหาของคนที่เราจ้างมา outsourcers or co-workers สามารถแก้ได้
  • ช่วย outsourcers มาแก้ปัญหาเดิมมากกว่าหนึ่งครั้งหรือไปช่วยแก้ปัญหาที่ไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตาย
  • ไล่ตามลูกค้า โดยเฉพาะประเภทที่ไม่มีคุณภาพมากพอ เวลาที่มีเงินสดมากพอที่จะทำอะไรก็ได้ตามใจแล้ว
  • ตอบอีเมลที่จะไม่ได้ส่งผลต่อยอดขายหรือสามารถจัดการได้ด้วยระบบตอบกลับอัตโนมัติหรือส่วนของคำถามที่พบบ่อย
  • ทำงานในที่ที่เป็นที่อยู่อาศัย ห้องนอน หรือสถานที่ที่ควรจะเป็นที่ผ่อนคลาย
  • ไม่ใช้กฏ 80/20 ในการวิเคราะห์ธุรกิจหรือชีวิตส่วนตัวเป็นประจำ
  • กระหายหาความสมบูรณ์แบบอย่างไม่มีที่สิ้นสุด แทนที่จะพอใจแค่ยอดเยี่ยมหรือดีมากก็พอแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องส่วนตัวหรือการทำงาน
  • ควานหาเรื่องหยุมหยิมและปัญหาเล็กน้อยมาจัดการ เพื่อเป็นข้ออ้างให้ได้ทำงาน
  • ทำเรื่องที่ไม่ต้องรีบทำ ให้กลายเป็นเรื่องด่วน เพื่อให้กลายเป็นงานที่ต้องทำขึ้นมา
  • มองดูผลิตภัณฑ์ งาน หรือโปรเจกต์ว่าคือสิ่งสำคัญที่สุดในการดำรงอยู่ของตัวเอง
  • เพิกเฉยกับรางวัลทางสังคมของชีวิต

ชีวิตนั้นสั้นเกินกว่าจะนำมาทิ้งขว้าง แต่มันก็ยาวนานเกินกว่าจะมามองโลกในแง่ร้ายหรือไม่ไยดีกับมัน ไม่ว่าคุณจะกำลังทำอะไรอยู่ในตอนนี้ก็ตาม

จงแวดล้อมตัวเองด้วยผู้คนที่มองโลกในแง่ดีและเต็มไปด้วยรอยยิ้มที่ไม่เกี่ยวข้องอะไรกับงานของคุณเลย

There is nothing the busy man is less busied with than living; there is nothing harder to learn. — SENECA

ไม่มีอะไรที่มนุษย์ผู้งานยุ่งจะปล่อยปละละเลยน้อยไปกว่าการใช้ชีวิต ไม่มีเรื่องใดที่พวกเขาเข้าใจได้ยากไปกว่านี้อีกแล้ว

จงสร้างนิสัยแห่งการปล่อยวาง

  • อะไรคือเป้าหมายหนึ่งเดียว ที่เมื่อทำสำเร็จแล้วจะสามารถเปลี่ยนแปลงทุกอย่างได้
  • อะไรคือสิ่งสำคัญเร่งด่วนที่สุดในตอนนี้ ที่คุณรู้สึกว่าจะ “ต้องทำ” หรือ “ควรทำ”
  • คุณจะยอมปล่อยให้สิ่งสำคัญเร่งด่วนนั้น “ล้มเหลว” เพียงแค่สักวันนึงได้ไหม เพื่อที่จะไปทำสิ่งที่อาจจะสร้างความเปลี่ยนแปลงให้ชีวิตคุณคืบหน้าขึ้นกว่าเดิม
  • อะไรที่อยู่บนรายการสิ่งที่ต้องทำของคุณมานานมากที่สุด ให้ทำมันเป็นสิ่งแรกในตอนเช้า และอย่าให้มีอะไรมาขัดจังหวะ ไม่แม้แต่หยุดกินอาหารกลางวัน จนกว่าคุณจะทำมันเสร็จ

สูตรลับ 6 ข้อ เกี่ยวกับทางเลือก

  • วางกฏให้ตัวเองซะ เพื่อที่คุณจะได้ตัดสินใจได้อย่างอัตโนมัติมากที่สุดเท่าที่จะมากได้
  • อย่าเพิ่งหาเรื่องมาขบคิดถ้าคุณยังไม่สามารถลงมือทำมันได้
  • อย่าเลื่อนการตัดสินในออกไปเพราะต้องการหลีกเลี่ยงบทสนทนาที่น่าอึดอัด
  • เรียนรู้ที่จะตัดสินในในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่ไม่คอขาดบาดตายอย่างรวดเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
  • อย่าพยายามสร้างความแตกต่างด้วยการเพิ่มทางเลือกให้มากขึ้นโดยไม่จำเป็น การทำแบบเดิมซ้ำกันทุกวันจะทำให้การลองทำเรื่องใหม่ๆ กลายเป็นสิ่งที่มีค่ามากที่สุด
  • ความเสียใจคือรูปอดีตของการตัดสินใจ กำจัดเสียงบ่นเพื่อลดขนาดความเศร้า

รายการสิ่งที่ต้องไม่ทำ : 9 นิสัยที่ควรเลิกทำเดี๋ยวนี้

  • อย่ารับสายเบอร์ที่ไม่คุ้นเคย
  • อย่าส่งอีเมลเป็นอย่างแรกและสิ่งสุดท้ายของวัน
  • อย่ายอมเข้าร่วมประชุมหรือนัดพบโดยไม่มีการกำหนดประเด็นและเวลาสิ้นสุดที่แน่ชัดเสียก่อน
  • อย่าปล่อยให้คนอื่นพูดเรื่อยเปื่อย
  • อย่าเช็คอีเมลบ่อย “รวมไว้เป็นชุดใหญ่” และเช็คดูเฉพาะในเวลาที่กำหนดไว้เท่านั้น
  • อย่าเสียเวลาเจรจามากเกินไปกับคนที่สร้างผลกำไรหรือผลตอบแทนต่ำและต้องการการดูแลสูง
  • อย่าทำงานมากขึ้นเพื่อแก้ปัญหาทุกอย่าง จงจัดลำดับความสำคัญ
  • อย่าพกโทรศัพท์ติดตัวตลอดเวลา
  • อย่าคาดหวังว่างานจะช่วยเติมเต็มความว่างเปล่าของความสัมพันธ์และกิจกรรมที่ไม่เกี่ยวข้องกับงานจะเติมเต็มให้ได้

กฏการดำเนินการของทิม เฟอร์ริสส์

  • รหัสผ่าน
  • สิ่งที่ทีมงานต้องทำ
  • ข้อมูลการติดต่อ
  • การใช้จ่าย

อันดับสุดท้าย ไม่ต้องบอกก็ควรจะรู้ว่าไปอ่าน ทำน้อยแต่รวยมาก by Tim Ferriss ซะ

ตัดแปะโดย เฉลิมชัย เอื้อวิริยะวิทย์

Chalermchai Aueviriyavit
Chalermchai Aueviriyavit

Written by Chalermchai Aueviriyavit

Happiness,Design Thinking, Psychology, Wellbeing

No responses yet